Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.


 
ForumKėrkoLatest imagesRegjistrohuidentifikimi

 

 MAKEDHONIA

Shko poshtė 
AutoriMesazh
ag




Numri i postimeve : 19
Registration date : 07/12/2008

MAKEDHONIA Empty
MesazhTitulli: MAKEDHONIA   MAKEDHONIA Icon_minitimeFri Jul 03, 2009 9:12 pm

ARBITALIA
Shtėpia e Arbėreshėve tė Italisė
La Casa degli Albanesi d' Italia
index/home kulturė/cultura histori/storia gjuhė/lingua letėrsi/letteratura art/arte
hapje/apertura komunitet/comunitą tradita/tradizioni special/speciale turizėm/turismo shfaqje/spettacoli
redaksi/redazione lajme/notizie shtyp/stampa motorė/motori ligje/legislazione lidhje/links

Nezir Myrta / ETHYMOLOGJIA E EMRIT – MAQEDONIA


MAKEDHONIA ILLIRE

(Historiku gjeo-linguistik)

Fjala emėr – Maqedonia, (Macedonia-Makedonia) nė gjuhėn shqipe dhe nė gjuhėt ballkanike dhe i.e. ėshtė pėrciellė si njė falsifikat gjeo-linguistik dhe gjeo-politik, gjatė Luftės sė Dytė Botėrore (1944), si toponom i shpifur ish-jugosllav mbi tokat shqiptare – Makedonija - gjoja duke u mbėshtetur nė emėrtimin e hershėm – nė toponomin real gjeo-historik – Makedhonia illire dhe duke u zėvėndsuar me emėrtimin e njė populli, si antroponom – maqedon – si substrat mbetje bullgaro-sllave, qė nuk ka tė bėjė asgjė ethnogjenetikisht me makedhon illirian. – Kjo mbetje e popullėsisė bullgare ėshtė substrat qysh pas invazionit bullgaromadh, pas Kongresit tė Shėn Stefanit (1879) – kur Bullgaria e Madhe pushtuese u shtrij dhe u zgjėrua mbi tokat shqiptare deri nė mbrėndėsi tė Shqipėrisė sė sotme.

Makedhonia illire e Lekės sė Madh illirian (Aleksandri I Madh) shtrihet nė njė pjesė tė territorit tė Maqedonisė sė sotme (IRJM) dhe pjesa mė e madhe e saj shtrihet gjeo-politikisht deri nė zemėr tė Greqisė sė sotme, si historiogafi e falsifikuar sllavo-greke. E gjithė Antroponomia edhe Toponomastika e kėtij linguinomi – Makedhonia paraqet bartjėn e gjithmbarshme historiografike antike illire prej antroponomeve, toponomeve, hidronomeve, si emėrtime tė cilat mund tė spjegohen vetėm pėrmes Shqipes sė Vjetėr. Dihet se, ndryshimet ethymologjike, tė cilat u bėnė gjatė periudhave greko-bizantine dhe romake, poashtu edhe pas kėtyre sllave, nė lidhje me prejardhjėn e emėrtimeve, pėrkundėr vėshtirėsive tė gjurmimeve linguistike, pėrsėri mund tė vėrehen rrėnjet skipe-illire, nė toponomet dhe hidronomet kryesore makedhone.

Gjuha e vendit illirian – Makedhonia ishte – Skipja – Shqipja e Lekės sė Madh, e Filipit tė Makedhonisė, ishte ajo gjuha qė nuk e kuptonin authorėt antik, tė cilėt nga mėria ekspanzioniste e quanin Shqipen e Vjetėr edhe gjuhė barbare (“Akeksandri I Madh fliste njė gjuhė barbare, qė nuk ishte as greke dhe as latine”). Ishte ajo Shqipja e Lekės sė Madh, e pėrciellur gjatė pushtimeve tė tij deri nė Aleksandri, e deri nė – Hindi, poashtu deri tej Illerit gjėrman – nė rrafshin trekontinental afriko-azio-europian! Leka I Madh nuk pushtoi vetėm ushtarakisht, por edhe pushtoi kulturalisht antikuitetin botėror tė kohės, Ai krijoi edhe Mrekullitė e botės si Farin e Aleksandrisė.

Leka I Madh foli shqip tok me Antikuitetin, nga Aleksandria e deri nė Hind! *)

Ethymologjia

Ethymologjia e emrit tė sotėm – Maqedonia-Makedonia si toponom, emėr gjeografik, nė ciliėndo formė linguistike tė hulumtimeve, qė tė provosh, me tė gjitha gjuhėt indo-europiane, me tė gjitha gramatikat historike tė gjuhėve i.e. ky emėrtim – makedonia, nė kėtė formė siē ėshtė sot, nuk paraqet kurrėfarė kuptimi linguistik, si njė kompozitė e cila nuk tregon asgjė, as nė kuptimin historiko-gjenetik tė vet emrit, as tė vet popullit, I cili sot ėshtė vetemruar – maqedon (makedon).

Sekreti I emėrtimit tė kompozitės – makedonia, qėndron nė tingullin e dyfishtė tė shqipes – dh, si fillesė e rrokjės sė tretė tė kompozitės – e cila rrokje – dho: ėshtė edhe vet kuptimi I toponomit, qė nuk ka mundėsi fonetike, tė theksohet nė gjuhėt sllave dhe mu pėr atė, ka mbetė I njohur si falsifikat histriografik – emėr pa kuptim, I papėrcaktuar ethymologjikisht nė pikėpamje shkėncore.

Fjala emėr – Maqedonia edhe nė shqip ėshtė pėrciellė si toponom, emėr gjaografik I deformuar, qė nuk pėrcakton emėrtimin e hershėm origjinal, nga gjuha paraardhėse e Shqipes, e cila konteston tė gjitha format emėrtuese i.e. qoftė sipas fonetikės dhe morfologjisė historike tė Linguistikės Komparative, poashtu edhe tė Linguistikės Gjenetike.

Ethymologjia e emrit – Maqedonia (Makedonia) mund tė spjegohet vetėm pėrmes Shqipes sė Vjetėr, I cila kompozitė ėshtė nė origjinal – Makedhonia – qė lidhet me foljėn e lashtė shqipe-gege – me dho: - me dhonė PIE (Paraindo-europiane)– pra folja – me dhanė (gege) – pėr tė dhėnė (toske).

Kompozita linguistike – Makedhonia – nė esencėn kryesore tė thelbit tė saj, pėrbėhet nga tri rrokje tė lashta shqipe – ma+ke+dho: - ma: > ke: < dho: >n (ė), ku folja e lashtė dardhanishte gege-shqipe – dho: - dho:n(ė) e theksuar pėrmes nazalizmit tė hershėm :O sikurse tek emėrtimet: so-zo-mo- nom-i, zoni, zona, dho:na-dhona, (Dhona e Zotit!), dh^ana, dh^ena – dhana, e dhana – gege - dhėna, e dhėna – toske, me kuptimin – ajo ēfarė tė jepet (japet), nga zoti apo nga njeriu Si determinim i asaj qė tė japet, dhurohet, falet...(dhonet) si formė dhunėtie, e dhonne, (e dhanne), theksimi i zanores – O-hundore sikur tek fjala - bonne (e banne) – kurse kėtu shprehja shqipe - e dhanme, e banme, gege dhe – e dhėnne, e dhėnme, toske-shqipe, janė kėto shumė mė tė vonshme, si nazale – a-hundore dhe – e-hundore.

Forma e hershme dardhane gegėnishte – O ^ hundore vie si formė mė e vonshme nazale – a^hundore qė zėvėndėsohen gati tė gjitha format e theksimit, duke iu larguar edhe theksimit origjinal PIE (paraindo-europian) – son-i, so:na-zo:na, dho:na, dho: (kur dhohet nė gjinj) o^sht dho: nė gjii (delja, lopa...). Rrjedha fonetike shqipe e vjetėr nga theksimet mė tė hershme: O^: - a^ - e^: ė^ si konfiguracion fonetik, nga dy fazat gege, nė shqipen e sotme – me –e- tė pazėshme.

Zatėn, edhe nomet e hershme PIE (paraindo-europiane): zot, zoti – son-soni-zon-zoni, nom-nomi, zonė-zona-t (zana-t e malit), dho: - dhonė-dhona (dhana-dhėna) – dhona e zotit – ajo si t’i japet njeriut – ato forma fonetike PIE, janė edhe vet spjegimi PIE i kompozitave mė tė lashta tė antikuitetit.

Kompozita origjinale – Makedhonia – pėrmes spjegimit tė Shqipes sė Vjetėr, zbėrthehet a dėshifrohet nė kėto rrokje tė lashta – ma+ke+dhon+i+a= makedhonia, ku secila rrokje ka kuptim fonetik e morfologjiko-historik nė vetvete:

Ma = trajtė e shkurtė e perėmrit pronor shqip, veta e parė – mue-mua

Ke = trajtė e shkurtė ndėrfoljore, nga folja me pasė, pėr tė pasur

dhon = trajta e shkurtė e foljės sė hershme shqipe gege:dhonė-dhanė

i = sufiksi nė trajtėn e pashquar tė emrit si toponom – makedhonii

a = sufiksi nė trajtėn e shquar tė emrit si toponom – Makedhonia.

Emėrtimi – Makedhonia – pėrbėhet prej dy trajtave tė shkurta tė perėmrave tė shqipes sė lashtė, si trajta vetori e pronori dialektor tė Gegėnishtes dardhane tė lashtė, me kuptim mbiemror dhe duke kaluar nė ndėrfoljore, ku rrėnja kryesore e kompozitės ėshtė folja e lashtė – dho: - dhonė-dhona-e dhonna-e dhonmja - (dhanė-dhana- e dhanmja), dhėnė-dhėna-e dhėnmja – qė theksohet me tingullin – o-hundore dhe si folje e lashtė gege, mund tė zgjedhohet nėpėr vetat gramatikore tė vetorit tė shqipes sė vjetėr, kėshtu:

Ma ke dho^nė (mue) na ke dho^nė (neve)

Ta kam dho^nė (ty) ju ka dho^nė (juve)

Ia ke dho^nė (atij,asaj) iu ke dho^nė (atyre-ve)

Shprehja shqipe gege e lashtė – ma ke dho^nė – e cila ėshtė kuptimi i mėvonshėm – ma ke dha^nė, (ma ke dhanė-ma ke dhėnė) e spjegon ethymologjikisht, krejt fjalėformimin – Makedhonia, nė tė cilėn nėnkuptohet shprehja nė variante tė ndryshme, por, qė mendoj se vie pikėrisht nga dhunėtia e natyrės, e cila i dedikohet njeriut, nė shpėrthime piedestalesh tė aftėsive, zotėsive tė dhuruara, si ato tė mėnēurisė, trimėrisė-guximit, shkathtėsisė, e dhėna e mbarėsisė - qė i dhurohen njeriut – si dhunėtia e natyrės, ku do tė spjegohej pėrmes shprehjeve tė ndryshme: - Ma ke dhonė o Zot...! Ma ke dhonė...diturinė, drejtėsinė, guximin! – Ma ke dhonė tė Mbarėn!...

Emėrtimi I vendit – toponomi I sotėm – Maqedonia (Makedonia) ėshtė poashtu edhe njė deformim fonetik, ku ashtu sikurse tek emri – shqipja-skipka, nė kėtė kemi deformimin e tokzanores (konsonantes) – K nė Q e cila sipas theksimit latin, kjo theksohet - Q=Ku – e cila ėshtė edhe njėkohėsisht njė deformim fonetik, nė shqiptimin – Maqedonia, nė vend se tė thohet – Makedhonia – vendi makedhon, gjuha makedhone, flamuri makedhon, kultura makedhone, historia makedhone etj.

Symboli kombėtar makedhon I Makedhonisė illire origjinale ishte flamuri me diell, I cili ėshtė pėrvehtėsuar krejtėsisht nga ky substrati i sotėm bullgaro-sllav (makedon) dhe Dita e Flamurit makedhonas, ishte Dita e Hillit – Hillit tė Dritės – Dillit – Diellit – Dita e Hillit – Dita e Illit – Dita e Yllit pikėrisht, kjo dita festive kombėtare maqedonase – Illinden- ILLINDENI – illi+n+den - Kėtu fjala – illi ėshtė hilli hillirian – ILLI ILLIRIAN + den = dita pra, spjegohet pėrmes Shqipes sė Vjetėr si – DITA E ILLIT = ILLINDITA!

Poashtu edhe tek formimi I gjuhės maqedone, Maqedonishtes, qė nė tė gjitha format ėshtė terminologji e papėrcaktuar shkėncėrisht, e qė u pėrpilua nga Cirili e Metodi (shek.IX. e.r.) – ku vet kėto dy emėrtime spjegohen pėrmes Shqipės sė Vjetėr – CIRILLI E METHODI – ĒIRILLI E METHODI (METHOTI) – tė cilat antroponome, janė nė lidhje koherente linguistike me skipen illire.

CIRILLI – (Ciril) – ĒIRILLI spjegohet me ethymologji skipe, pikėrisht nga Shqipja e Vjetėr, ku zbėrthimi fonetik dhe morfologjik I emrit bėhet – cir+il=Ciril, ēir+ill=Ēirill- Ēirilli. Pjesa e parė e emrit – fjala – cir – ēir – vie a rrjedhė nga PIE – k*c >I:>R = kcir=k*Ē>I:R = k’Ēir = ĒiR = Ēiri = qiri, qiriri – si preokupim morfologjik I spjegimit tė dritės, dritės sė diturisė, ndėrsa pjesa e dytė; e emrit – il<ill * illi – (ylli), nė kuptimin – drita e qiriut – illi I ēirit – Ēirilli.

Antroponomet e sotme – Kiro = Kēiro = Kqira-Kēira- Ēiro=Ēira (Qira) si tek antroponomet e sotme maqedonase, poashtu edhe tek ato shqiptare nė Makedhoninė, janė me prejardhje nga kuptimi I qiriut, si kuptim I dritės, kurse poashtu lidhen direkt fono-historikisht me kuptimin e emėrtimit pėr dritėn – ill – illi – LL (AMA), si kuptim I lashtė pėr dritėn, nga – skipja illire – LLAMA ILLIRE.

Poashtu edhe antroponomi tjetėr – Metodi (Metod) kur analizohet fonetikisht, nė bazė tė Fonetikės Historike, spjegohet nga shprehja – me thot-I, Methoti – e qė lidhet me rrėnjen e foljes – thot – (me thot ai… mė thotė, - me <*thot – pikėrisht lidhet me Thotin Skipe krijuesin e hieroglifeve tė para dhe krijuesin e alfabeteve tė para…

Nga fjala – Methoti (Metod-I) ngase nė sllavishtet nuk ekziston tingulli I dyfishtė – dytingullori – th, theksohet si – t – ku parafjala – me – e cila lidhet me foljėn – thot – krijon emėrtimin – Methoti – (Metod-I), si antroponom me kuptimin e lashtė nga folja shqipe – thot (ai), me thot (ai), mė thot(ė) Thoti!

Rrjedhshmėria kronologjike emėrtuese nga kompozita – methot e qė u krijuan kompozitat tjera i.e. dhe PIE (metodė, metoda-t, metodika, metodicient-i-e-ja-et) dhe qė nė realitet sipas burimit linguistik fonetiko-morfologjik, duhet tė jenė reale: methot(d)ė < methodė – methoda – methodika – methodicient-I-ja-et-ėt, dhe qė edhe nė shqipen e sotme thohen sipas fonetikės slave. Anipse, Shqipja ka mundėsi fonetike origjinale tė theksimit tė drejtė tė kompozitave nė fjalė, si karakteristikė linguistike e Shqipes, me elemente tė saja edhe nė grupin lindor tė gjuhėve – satem, ashtu sikundėr Shqipja I ka karakteristikat e elementeve tė saja edhe nė grupin perėndimor tė gjuhėve – kentuum.

Ēirilli e Methodi tė cilėt njihen si pėrpiluesit e alfabeteve sllave, pikėrisht tė Sllavishtja e Vjetėr – njihen si pėrcaktuesit e gjuhėve sllave, me qėllim lidhjeje nga Thrrakishtja e lashtė, por me njė distancim linguistik nga Greqishtja e Vjetėr, anipse tė gjita kėto gjuhė sllave, merren se janė gjuhė greke dhe pikėrisht, nė shkėncėn e Linguistikės, anashkalohet emėrtimi grek, qė sot kemi termin linguistik pėr studimin e gjuhėve sllave – Sllavistika.

Toponomastika ballkanike nė kėtė pjesė tė Makedhonisė illire (tok me Maqedoninė e sotme) e cila shtrihet gjeopolitikisht sipas hartės sė lashtė deri nė qėndėr tė Greqisė - ėshtė krejtėsisht me spjegim nga Shqipja e Vjetėr.

Duke u nisur, qė nga toponomet, emrat gjeografik, poashtu edhe tek hidronomet, tė njohura edhe mė vonė gjatė pushtimeve turke si vilajete shqiptare – Vilajeti I Manastirit dhe Vilajeti I Janinės, tok me Vilajetin e Kosovės e Vilajetin e Shkodrės, janė lidhje koherente toponomastike, qė sot na pėrkujtojnė, njė tėrėsi territoriale tė njė shteti tė lashtė, emrime nga njė gjuhė makedhone, e cila ishte vetėm njė dialekt illirian – ashtu sikur ėshtė sot e folmja dibrane nė relacion me shqipen – Dibranishtja, njė e folme shumė e lashtė e ruajtur etnogjenetikisht, falė autoktonisė historiko-natyrore, sensit tė fortė linguistik, pozitės linguistiko-strategjike, e ruajtur si ndėrlidhshmėri fono-morfologjike natyrore, tė genit foljor, qė I ka pėrballuar tė gjitha atyre imponimeve tė pushtuesve gjatė periudhave historike e deri tek ato parahistorike…

Toponomet: Skopi (Skupi) Shkupi, si emri I hershėm I kyeqytetit tė Dardhanisė, Astibi(Shtipi), Manastiri – Linkestidi (Bitoli), Tanusha e lashtė, Kėrēova, Tetova, Gostivari, Struga, Prespa, Ohri etj. janė me ethymologji shqipe, nė emėrtimet e lashta. – Poashtu dhe hidronomet – Vardari (Aksi) …”edhe lumi I madh I dardhanėve, I cili mė parė quhej me emrin Paeion – Aksi, tė cilin Homeri e lavdon, mori emrin illirian – Vardari”, sipas I. Degmexhiqit, qė ėshtė thjeshtė ethymologji shqipe-illire – vardar – vazhdar – qė vazhdon -I gjatė.

Hidronomi – Ohri qė ėshtė njė nga liqenet mė tė bukura, ku nga freskia e ashkut tė frymėmarrjes sė kėndshme, u formua nga pasthirma e gėzimit – Oh dhe nga folja shqipe – rri, rri kėtu, Oh rri – Ohrri – Ohri. Poashtu, emėrtimi – Klementi – ndryshim fonetik nga emri shqip – Kelmenti – Kelmendi, si alternom nga antroponomi i cili e pėrcaktoi edhe vet toponomin nė fjalė.

Ndėrsa, sot nė milleniusin e Tretė, popullėsia e vėrtetė - trashigimia ethnogjenetike makedhone illire – shqiptarėt e sotėm si popull shtetformues edhe I kėsaj gangrene gjeo-politike ish-jugollave – Makedonia, (1945), (IRJM), shtrihen nė zonat mė tė pazhvilluara, qė me qėllim tė caktuar, mbeten pa infrastructure, vetėmpse janė shqiptarė!
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
 
MAKEDHONIA
Mbrapsht nė krye 
Faqja 1 e 1

Drejtat e ktij Forumit:Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi
 :: Diskutime :: Diskutim i pergjithshem-
Kėrce tek: